Sağlık Rehberi
BAŞIMIZDAN ATAMADIĞIMIZ, BAŞ AĞRILARI…
BAŞIMIZDAN ATAMADIĞIMIZ, BAŞ AĞRILARI…
Yayınlanma Tarihi: 24 04 2018
Yazar: Uzm. Dr. Kudret YAZAN
Çevresel etmenlerin bu denli arttığı günümüzde sıkça duyulan şikâyetlerden birisi baş ağrısıdır. Baş ağrısı nedeninin tam olarak bilinmemesine karşın beyin dokusunun ağrıdan sorumlu olmadığı bilinmektedir. Oysa baş ve boyundaki kan damarları, beyinden kaynağını alan büyük sinirler ve beyin zarı ağrı sinyalini oluşturur. Saçlı deri, sinüsler, dişler, boyun/sırt kası ve eklemleri de ağrıya yol açabilir. 300 tipten fazla baş ağrısının ancak % 10’unun nedeni bilinmektedir. % 10’luk kısmı oluşturan başağrısı ‘ikincil başağrısı’ olarak adlandırılırken, başka hiçbir hastalığa bağlı olmayıp kendisi bir hastalık olarak ortaya çıkan baş ağrısına ‘birincil baş ağrısı’ adı verilmektedir.
Birincil Baş Ağrısı
Birincil kronik günlük baş ağrısının altında yatan neden yoktur ve mekanizması henüz açıklanamamıştır. Birincil baş ağrısının başlıca gerginlik, migren, Horton, ilaçlardan kaynaklanan, olağan ve küme baş ağrısı gibi farklı türleri ve bunların da farklı nedenleri vardır.
Gerginlik baş ağrısı, yetişkinlerin 3/4’ünde görülür. Başın etrafında çember tarzında gergin bir şerit veya çok dar kasket gibi hissedilir. Görme kusuru , yanlış ışık altında çalışmak, ilaç kullanımı ve depresyon gerginlik baş ağrısının başlıca nedenleridir. Sınav stresi ve yoğun ders programı stresi arttırarak baş ağrısını tetikleyebilir.
Migren, beyindeki kan akışı ve sinir hücresi aktivitesinden kaynaklanan beyin damarlarının farklı tetikleyiciler ile genişleyip tekrar daralmasıyla ortaya çıkan baş ağrısıdır
20 ile 40 yaş arası sık görülür.
2 tip migren tipi vardır: 1. önceden uyaran (aura) migren tipi. Aura’lı migren öncesinde görsel belirti (ör. ışık çakması, zikzak çizgiler, boş noktalar, titreşimli görüntü), anlaşılmaz konuşma, uyuşma, susama ve esneme görülebilir. Yaklaşık 30 dakika süren aura ile birlikte veya sonrasında şiddetli baş ağrısı ortaya çıkar. 2. Aurasız migren tipi. Öncesinde belli bulgu olmayan ağrıda kendini kötü hissetme ve çabuk sinirlenme ve bazen de iştah değişmesi görülür.
Kadınlarda migren görülme sıklığı erkeklere göre 2-3 kat daha yüksektir. Erkeklerin % 6-8’inde görülen migren hastalığının Harvard Üniversitesi’nde 40-84 yaş aralığındaki 20.084 erkekte yapılan bir çalışmaya göre kalp krizini % 42 oranda arttırdığı belirtilmiştir. Bu nedenle etkin tedavi önemlidir.
Seyrek görülen Horton baş ağrısı erkeklerde kadınlara oranla 5 kat fazladır. Ağrı her zaman başın aynı tarafında göz çevresine yerleşir ve ağrının bulunduğu tarafta göz kızarması, göz yaşlanması, burun tıkanması, nezle ile alın ve yüzde terleme olur.
İlaca bağlı baş ağrısı, migren veya gerilim baş ağrısı olan hastaların çok sık ağrı kesici ilaç alması sonucunda gelişir. Haftada 3 günden ve ayda 9 kezden fazla ağrı kesici ilaç kullanılırsa ‘rebound’ baş ağrısı ile karşılaşılması oranı yüksektir.
Küme baş ağrısı hızla başlar ve son derece şiddetlidir, ancak en fazla 1-2 saat gibi kısa sürelidir. Başın tek tarafını ve özellikle göz çevresini etkileyerek gözde kırmızılık/sulanma ve burunda akma/tıkanmaya neden olabilir.
Dondurma baş ağrısı soğuk yiyecek/içecek alan kişilerde hızla ve şiddetli olarak ortaya çıkar. Soğuk yiyecek/içecek alınmaya devam edilse bile ağrı 1 dakikadan kısa sürede geçer. Bu durumda yavaş yenilerek/içilerek yutmadan önce ağızın ön kısmında ısıtma yapılmalıdır.
İkincil Baş Ağrısı
Başka bir hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkar. Örneğin; enseden başlayan ve ani gelişen baş ağrılarının altında başka bir hastalık (beyin zarları arasına kanama, anevrizma yırtılması, beyin içi kanaması, hipertansif beyin kanaması) olabilir. İkincil baş ağrısının altında yatan bazı hastalıklar hayati risk taşıdığından erken tanısı önemlidir. Baş ve boyun yaralanması, beyin damar hastalığı, beyin tümörü, kafa içi basıncının yükselmesi, beyin enfeksiyonu (menenjit, ensefalit) ve sinüzit ikincil baş ağrısına neden olabilecek hastalıklardandır.
Hekime Başvuru
Baş ağrısı aniden ortaya çıkarsa, zamanla şiddeti artarsa, çift görme yaşanırsa, halsizlik artarsa, duyu kaybına neden olursa, kafaya alınan darbe veya kaza sonrası ortaya çıkarsa, boyunda sertlik veya ateş hissedilirse, öksürük veya hareketle artarsa, kişilik ve mental durumda değişiklik olursa ve günlük yaşamı kısıtlarsa hekime başvurulmalıdır.
SONUÇ
Baş ağrısı her bireyin yaşamı boyunca sık veya nadir olarak yaşadığı hastalıktır. Birincil baş ağrılarını tam anlamıyla engeleyebilmek olanaksız olsa da yaşam biçimini düzenleme , emosyonel stres nedenlerini azaltma , çevresel tetikleyicilerden kaçınma (güneş gözlüğü takmak, sigara, güçlü koku ve gürültülü alandan uzak durmak, aşırı kafein tüketiminden kaçınmak, uygun postürü sağlamak ve sürdürmek, aşırı ilaç almamak) ile baş ağrısı sıklığını ve şiddetini azaltmak mümkündür.
Uzm. Dr. Kudret YAZAN
Nöroloji Uzmanı
